Doemdenken of klimaatoptimisme?

‘Er is geen enkele reden voor blind optimisme, zo van: alles komt wel goed. Reden voor voorzichtig optimisme is er wel.’ Een quote van Hannah Ritchie. Zij vraagt zich in de Volkskrant (www.volkskrant.nl/kijkverder/v/2024/de-wereld-lijkt-wel-te-vergaan-tot-je-deze-acht-grafieken-ziet~v1012671/) af wat we met horrorscenario’s over klimaatverandering en de toekomst van onze planeet denken te gaan bereiken.

Allereerst, klimaatverandering en hoe we op een eerlijke manier omgaan met de gevolgen daarvan, is een zeer serieuze zaak, waar we zeker niet licht over moeten denken. In de staat van het klimaat (www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuws/de-staat-van-ons-klimaat-2023-warmste-en-natste-jaar-ooit-gemeten) is te lezen dat het in 2023 in Nederland 2,9 graden warmer was dan in het begin van de vorige eeuw. Deze richting is een trend van de afgelopen tientallen jaren. Ook wereldwijde metingen laten deze trend zien. In de berichtgeving zien we de gevolgen terug: afsmelten van gletsjers en poolijs, overstromingen, bosbranden … we kunnen er gewoon niet om heen.

De vraag die Hannah Ritchie terecht opwerpt is welke ‘tone of voice’ we het beste kunnen aanslaan. Met welke ogen laten we mensen naar al deze ontwikkelingen kijken. Met een alarmistische boodschap is doemdenken zeer nabij. Het einde der tijden ligt in het verschiet, mensen worden somber en raken zelfs in een klimaatdepressie. Mensen vluchten in passiviteit en in een houding van ‘na mij de zondvloed’. De vraag is of we hiermee iets opschieten. Kan het ook anders?

Angstige horrorscenario’s kunnen in eerste instantie nuttig zijn om de situatie persoonlijk en concreet te maken voor mensen. Zo hebben mensen in Limburg in 2021 de gevolgen van overvloedige regenval aan den lijve ondervonden. Het aanwakkeren van angst door in communicatie te laten zien wat de gevolgen voor mensen kunnen zijn, zet issues op de agenda. Typisch van klimaatverandering is dat gevolgen vaak relatief ver in de toekomst liggen en vaak ook niet dichtbij merkbaar zijn. Om mensen daadwerkelijk in beweging te zetten, is het belangrijk om te laten zien en voelen wat mensen nu kunnen doen, hen controle en handelingsperspectief geven. Positieve communicatie kan daarin een belangrijke rol spelen: een positieve focus werkt aanstekelijk en stimuleert een positieve attitude en motivatie ten aanzien van duurzaam gedrag. Daarnaast verruimt het de geest en leidt het tot meer creativiteit. Onderschat daarbij zeker niet het effect van succesverhalen.

Gelukkig zijn er mooie voorbeelden van een positieve insteek en het nodige klimaatoptimisme zoals Maartje Bregman met het Happy Times Magazine (www.happytimesmagazine.nl). In dit nieuwe magazine staan veel artikelen en tips welke duurzame keuzes er allemaal zijn. Het eerst lifestyle-magazine over duurzaamheid dat op de leestafel bij uw organisatie niet mag ontbreken.

Alhoewel klimaatverandering en de gevolgen daarvan in brede zin zeker niet altijd een rooskleurig beeld geven van de toekomst, is er uitzoomend in de afgelopen 30 jaar ook al veel veranderd en is er een goede richting ingeslagen. De data zoals Hannah Ritchie die presenteert in haar artikel in de Volkskrant liegen er niet om . Het is belangrijk dat we die positieve ontwikkelingen ook willen zien en zichtbaar blijven maken. Telkens natuurlijk in de context van wat we om ons heen zien gebeuren, het realistische en eerlijke verhaal. Het zou krachtig zijn als de klimaatbeweging zich meer op deze manier gaat profileren. In navolging van Jan Rotmans: ‘een transitie is nog nooit gelukt vanuit cynisme en pessimisme. Als het lukt, is het vanuit hoop, verlangen en optimisme.’ Het is belangrijk om dat telkens weer te laten doorklinken in de communicatie over klimaatverandering en duurzaamheid.’

#klimaatverandering #duurzaamheid #klimaatcommunicatie #klimaatpsychologie #glashalfvol

Reageren? Stuur een email naar eric@klimaatcommunicatie.net