Enkele weken geleden stuitte ik op de actie ‘NOS wees eerlijk’ met op 31 mei j.l. een bezetting van het mediapark in Hilversum door XR. Aanleiding voor XR is het gebrek aan duiding van nieuwsfeiten bij onderwerpen als het klimaat en de situatie in Gaza. Vanuit het oogpunt van klimaatcommunicatie zette mij dit aan het denken. Uiteindelijk ging de discussie veel over persvrijheid. De media stelden dat journalisten hun eigen keuzes moeten kunnen maken over de inhoud van hun werk. XR en hun sympathisanten stelden daar tegenover dat de NOS (en ook andere media) stelselmatig geen of geen volledig verhaal vertellen. Ze eisen dat altijd benoemd wordt dat klimaatverandering een oorzaak is, liever nog dat men het woord klimaatcrisis gebruikt. Verder eisen ze dat er naast het weerbericht ook een klimaatjournaal moet komen. Enerzijds mag je over de vorm van een bezetting door XR en de uitspraken formuleren als eisen van alles vinden. Anderzijds mag je best kritiek hebben op de media, zonder dat persvrijheid in het geding is.
Wat in het geheel niet aan de orde komt in de discussie is, waarom evenwichtige berichtgeving over het klimaat zo belangrijk is. Het effect van duiding in de media mag niet onderschat worden. Dat er een relatie is tussen (extreem) weer en klimaatverandering is vaak wel duidelijk. Hoe sterk die relatie is, verschilt per situatie. Het is dan ook weer niet helemaal vanzelfsprekend dat een nieuwsmedium als de NOS één op één feiten over temperatuur, neerslag, droogte, enzovoort direct moet duiden als gevolgen van klimaatverandering:
- Één of twee dagen zeer warm weer is op zichzelf niet direct te herleiden tot een gevolg van klimaatverandering.
- De vraag is dan ook hoe groot moet extreem weer zijn om wel een duidelijk verband te leggen met klimaatverandering?
- Duiding van elk weerextreem als gevolg van klimaatverandering doe je niet 1-2-3 in een paar zinnen, zonder in een nietszeggende herhaling te vervallen.
- Gedegen achtergrondartikelen waarin weerextremen in perspectief worden gezet, geven wel duiding naar achterliggende oorzaken. Bij weerextremen kan hier zeker naar verwezen worden.
De vraag blijft, vanuit het oogpunt van klimaatcommunicatie, of het systematisch benadrukken bij elk weersextreem als gevolg van de klimaatcrisis effectief is. Het risico bestaat dat het grote publiek zich afwendt en zal denken ‘het zal wel’, zie ook mijn eerdere blog van februari 2024 https://www.klimaatcommunicatie.net/doemdenken-of-klimaatoptimisme/
Pas als het mensen raakt in hun directe leefomgeving, gezondheid, financiën en de natuur, gaan mensen nadenken en zullen ze hun sociale normen verschuiven. Die duiding van de gevolgen van klimaatverandering is wel belangrijk en dat mag best een onsje meer bij de NOS. En ja, daar heeft XR dus wel gelijk in: de NOS kan zeker meer aandacht geven aan klimaatverandering en de klimaatcrisis in het klimaatdossier, in meer artikelen en ook meer prominent op de website zichtbaar laten zijn. En dat staat eigenlijk los van eerlijkheid in de dagelijkse berichtgeving over ‘mooi weer’, want daar mag je ook best een beetje van genieten.
#klimaatcommunicatie
Reageren? Stuur een email naar eric@klimaatcommunicatie.net