Als er één ding de afgelopen tijd wel voor veel ophef gezorgd heeft, dan is het wel de publicatie van het ‘stikstofkaartje’ door minister van der Wal, van Natuur en Stikstof (in die volgorde 😉). Ongetwijfeld heeft zij dit kaartje half juni met de beste bedoelingen gepubliceerd. Het kaartje was “slechts” richtinggevend. De minister begrijpt dat het veelbesproken stikstofkaartje veel stof heeft doen opwaaien. “Ik begrijp dat als je een kaartje ziet met kleurtjes, je dan meteen kijkt als boer: waar zit ik met mijn bedrijf.” Maar dat is niet de bedoeling van het kaartje, aldus Van der Wal op 23 juni in de Tweede kamer: “Het gaat om indicatieve reductiedoelen” .
Echter, toen was het leed al geleden en was iedereen, de boeren voorop, al over haar heen gevallen. Op zich verwonderlijk dat zo’n kaartje op deze manier nogal plompverloren naar buiten wordt gebracht. Het was zeker niet nieuw dat stikstofreductie bij boeren een gevoelig onderwerp is. Vanwege corona was het onderwerp twee jaar naar de achtergrond verdwenen, maar al in oktober 2019 stonden de trekkers op het Malieveld. Directe aanleiding was toen de gerechtelijke uitspraak van de Raad van State waarmee het Programma Aanpak Stikstof (PAS) van de overheid ongeldig werd verklaard. Daarbij is het beleid jarenlang gericht geweest op schaalvergroting, met innovaties moest de milieuschade zoveel mogelijk beperkt worden. Onder andere als gevolg daarvan was het vertrouwen van de boeren toch al bijna tot een nulpunt gedaald.
Dat het in de toekomst anders moet, met veel meer aandacht voor de natuur en met als mogelijk gevolg een inkrimping van de veestapel, is duidelijk. Dat zal ook voor het voetlicht gebracht moeten worden. Hiervoor lijkt veel dialoog nodig met alle betrokken partijen in de keten. Niet alleen boeren en provincies, maar ook financiers als de Rabobank, zuivelfabrieken als Campina en afnemers zoals bijvoorbeeld de supermarkten. Trouble met het gewraakte stikstofkaartje is dat de discussie en de consequenties direct op scherp zijn gezet. Het kaartje is indicatief, maar tegelijkertijd ook weer zo gedetailleerd dat het lijkt een soort van invulling te geven. Met als gevolg de boerenprotesten van deze zomer zoals we die allemaal kennen.
Om nu weer in gesprek te komen met de boeren, is Rutte vervolgens bezig met een charme- offensief. In korte tijd is hij al drie keer in hagelwit overhemd op werkbezoek bij een boer geweest, om het allemaal nog een keer uit te leggen, zonder toezeggingen te doen en bovenal op zijn joviale wijze te proberen met kleine stapjes weer wat dichter bij elkaar te komen. Op zich is Rutte deze rol wel toevertrouwd en het zal mij benieuwen of het hem dit keer ook weer gaat lukken, ik het moet nog zien. Daarbij is het voor een volgende keer misschien wel handiger om wat zorgvuldiger te zijn in de communicatie, meer een globale stip op de horizon te zetten zonder een letterlijke inkleuring en over verdere uitwerking de dialoog aan te gaan. Ondanks de goede bedoelingen blijft #klimaatcommunicatie een smal pad.
Op het stikstofoverleg van 5 augustus bood Rutte zijn excuses aan voor de communicatie over stikstofkaart. Zonder afstand van de kaart te nemen, zegde hij toe dat het kabinet “de communicatie gaat verbeteren” (bron: https://nos.nl/artikel/2439507-rutte-biedt-excuses-aan-voor-communicatie-over-stikstofkaart) – tsja een beetje glas half vol of half leeg? Het is een poging om de angel uit te halen, maar het had de verantwoordelijke ministers gesierd en het was misschien ook effectiever geweest als ze wat dieper door het (stik)stof waren gegaan. Hoe schoner de lei des te groter de ruimte om het geschonden vertrouwen terug te winnen.
Reageren? Stuur een email naar eric@klimaatcommunicatie.net